Toponimia do Val do Fragoso - Candeán

T o p o n i m i a d o va l d e f r ag o s o : c a n d e á n 26 Fonte Escura, A A pesar de non presentar un número moi alto de vivendas, xa no século xviii parece adiviñarse a futura explosión urbana que había de experimentar toda a zona sur da parroquia de Candeán. Chama moito a atención que das sete vivendas rexistradas noCatastro de Ensenada, catro delas dispuxeran xa de andar superior. Ao núcleo orixinal pertencían ademais hortas, viñas, cultivos de regadío e de secaño, monte, pasteiros e devesa. Esta antiga devesa, hoxe inexistente, presentaría unha extensión aproximada dunha hectárea e podería solaparse con dous topónimos A Devesa rexistrados na recollida de campo, que existen nas proximidades da Fonte Escura. O topónimo A Fonte Escura (que aínda se pode escoitar na parroquia, a pesar da presenza do castelanismo «A Fonte Oscura») inclúe o adxectivo escura , procedente do latín obscurus ‘escuro’. Refírese probablemente a un lugar pouco iluminado (Marqués Valea, 2004). A Fonte Escura é o nome dun dos barrios máis poboados de Candeán, pero ademais existe unha fonte co mesmo nome, que na súa situación orixinal manaba dunha mina de auga situada nun socalco. A orixe do topónimo A Fonte Escura podería estar, quizais, nunha antiga mina de auga hoxe pechada cunha porta metálica, que aínda se conserva dentro dun muro de formigón. Un lugar posiblemente escuro e sombrizo no pasado. Ademais de A Fonte Escura (nome que reciben o barrio e a fonte), existen os topónimos O Camiño da Fonte Escura e Os Campos da Fonte Escura . Freiría, A Situada ao pé do castro do mesmo nome, A Freiría xa existía como núcleo habitado cando se redactou o Catastro do Marqués da Ensenada, no século xviii . Constaba naquel momento de sete casas terreñas, e outra máis en ruínas, rodeadas de hortas e cultivos de secaño, nas proximidades dun monte e unha pequena devesa. A Freiría localízase na área de transición entre os campos de cultivo e do monte, e constitúe un dos núcleos máis definidos do Candeán actual, no que podemos recoñecer aínda unha estrutura característica de poboamento rural, formada por un núcleo habitado rodeado de terras agrícolas.