O Vigo de Rosalía

O día da celebración da Reconquista de Vigo en 1813 prodúcese un estoupido da polvoreira do forte de San Sebastián, que afecta á Colexiata e tamén a oliveira.

Manuel Ángel Pereira recolleu un gallo da árbore afectada, que plantou na súa horta particular na Porta do Sol. Cando o crecemento de Vigo obrigou a diferentes cambios, a xa arraigada oliveira foi transportada a este lugar do Paseo de Alfonso XII.

As antigas casas mariñeiras comezan a dar paso a fogares da nova burguesía local, de máis alturas e con fachadas decoradas. Os empresarios ligados ao comercio e á industria marítima ocuparon os lugares centrais da vida viguesa daquel tempo.

A rúa Real, que entón era a principal arteria que unía O Berbés mariñeiro co Areal industrial, pode servirnos para cotexar co espazo tradicional, como a presente praza do Peñasco.

Eduardo Chao loitou polo progreso da cidade, dende a mellora das comunicacións até a preocupación pola expansión urbanística.

Favoreceu a Escola de Artes e Oficios, a prensa local, as asociacións recreativas, etc.

Pero tamén destacou como líder político de idas republicanas e progresistas. A súa influencia naquel tempo, tanto en Galiza como no Estado español, foi sobranceira. Incluída, sobre a propia Rosalía.

Grazas a este nomeamento instalouse a primeira imprenta, que coñezamos: a de Pascual Arza, encargada de imprimir o boletín provincial. Así, por unha causa política liberal, chegou a imprenta á cidade.

Mais a calidade provincial volveu traer novos beneficios económicos e administrativos á cidade, o que fortalecía as condicións para o despegue industrial e demográfico.

A fe viguesa no liberalismo trouxera importantes recompensas.

No romper de 1856 chega a Vigo para ocuparse da edición e imprenta do xornal La Oliva, dirixida por José Ramón Fernández. Meses despois, o propio Compañel substituiría Fernández na dirección deste.

A imprenta estivo, no inicio, entre os actuais números 17-21. Despois de publicarse Cantares trasladouse ao actual número 12

Os Cantares gallegos (1863) de Rosalía foron editados e impresos por Juan Compañel, nesta cidade de Vigo, nesta rúa Real.

A súa redacción contaba con persoas afíns ás ideas provincialistas, como Xosé María Posada. Foi este o primeiro en facer unha recensión de Cantares gallegos con palabras ben laudatorias dende as páxinas do Faro de Vigo.

Da imprenta de Ángel de Lema, que nos anos 60 foi concelleiro local, saíron libros, proclamas e xornais que custodian parte da historia da nosa urbe atlántica.

Anos despois, coincidirían na mesma rúa a imprenta De Lema e a de Compañel, até que este deixa a cidade en 1873.

Cando se publica Cantares gallegos o presidente era José Ramón Fernández Domínguez, alcumado Carballo. Este é un dos homes centrais do Vigo oitocentista. Xuíz, avogado, foreiro, capitán de milicia, concelleiro... El foi o primeiro director de La Oliva, quen se fixo coa imprenta que logo cedeu a Compañel e que puxo os cartos cando as dificultades económicas facían perigar o obradoiro tipográfico de Juan Compañel.

Sen Carballo e sen a súa axuda non habería en 1863, seguramente, a imprenta de Compañel en Vigo. Por iso bautizámolo como o «Mecenas dos Cantares»

Xusto do outro lado da praza, estaba localizada a botica de José María Chao, o patriarca da estirpe liberal. No seu establecemento ocorreron distintas conversas e debates das forzas progresistas da urbe.

Para rematar, cómpre saber que esta praza recibiu o nome pola Constitución de 1812, a primeira da historia española. O liberalismo, logo reconvertido en progresismo, converteuse no máximo aliado da cidade. Ese progresismo que tamén aparece na obra de Rosalía. Ela simboliza, na súa obra e biografía, un común da xusta loita polo feminismo, o progresismo, Galicia e a lingua galega.

Deste xeito poñemos peche ao percorrido.